در سال‌های اخیر، چشم‌انداز امنیتی اروپا دستخوش تغییرات عمیقی شده است که ناشی از عدم قطعیت‌های ژئوپلیتیکی، تغییر نقش ایالات متحده و پیامدهای پس از برگزیت است. در چنین شرایطی، لندن و بروکسل تلاش‌های خود را برای ایجاد چارچوبی پایدار جهت همکاری دفاعی بلندمدت افزایش داده‌اند. این پیمان احتمالی با عنوان پیمان دفاعی بریتانیا-اتحادیه اروپا در پی سازگاری با تضعیف نقش سنتی آمریکا در تأمین امنیت اروپا است، به‌ویژه با توجه به نگرانی‌ها درباره رویکرد دونالد ترامپ به ناتو و همکاری‌های امنیتی و پیامدهای غیرقابل پیش‌بینی آن. این پیمان جدید همچنین قصد دارد به چالش‌های جدید امنیتی در قاره اروپا پاسخ دهد و امنیت اوکراین را به عنوان محور اصلی همکاری در نظر بگیرد، ضمن آنکه موانع ساختاری و سیاسی ناشی از برگزیت و ناسازگاری‌های نهادی را نیز برطرف کند.
در می 2025، بریتانیا و اتحادیه اروپا با انعقاد یک مشارکت امنیتی و دفاعی در اولین اجلاس اتحادیه اروپا و بریتانیا، گامی مهم برداشتند. این توافق، گفت‌وگوهای منظم در سطح بالا، مشاوره‌های استراتژیک و ابتکارات مشترک را تسهیل می‌کند و به‌طور بالقوه به بریتانیا اجازه می‌دهد در پروژه‌های دفاعی خاص اتحادیه اروپا شرکت کند. این مشارکت نشان‌دهنده تعهد مشترک به مقابله با تهدیدات مشترک، به‌ویژه جنگ روسیه و اوکراین، و بی‌ثباتی ژئوپلیتیکی گسترده در سطح جهانی است. همچنین، این مشارکت فرصت‌هایی را برای شرکت‌های بریتانیایی فراهم می‌کند تا از برنامه پیشنهادی اتحادیه اروپا برای وام 150 میلیارد یورویی خرید دفاعی بهره‌مند شوند، مشروط بر اینکه شرایط را برآورده کنند. این اقدام نشان‌دهنده تمایل به عبور از تنش‌های پس از برگزیت و تمرکز بر منافع امنیتی متقابل است، به‌ویژه در حالی که عدم قطعیت‌ها درباره تعهد ایالات متحده به ناتو افزایش یافته است و اروپا در کنار بریتانیا به دنبال رفع تهدیدهای امنیتی هستند و اکنون امنیت نقطه اشتراک مهم هردو طرف است.
با این حال، در غیاب ادغام رسمی نهادی پس از برگزیت، اتحادهای انعطاف‌پذیر مانند نیروی ضربت مشترک (JTF) و گروه E5 (فرانسه، آلمان، ایتالیا، لهستان، بریتانیا) برجسته شده‌اند. JTF امکان استقرار سریع این نیروها برای مدیریت بحران را فراهم می‌کند و به کشورهای عضو اتحادیه اروپا اجازه می‌دهد به‌سرعت و بدون طی کردن فرآیندهای بوروکراتیک طولانی به تهدیدات پاسخ دهند. E5 بر خرید مشترک و توسعه قابلیت‌های دفاعی تمرکز دارد و همکاری میان کشورهای کلیدی اتحادیه اروپا را تقویت می‌کند. این ترتیبات چارچوب عملی برای همکاری نظامی پس از برگزیت فراهم می‌کنند و به بریتانیا اجازه می‌دهند در پروژه‌های خاص با کشورهای اتحادیه اروپا همکاری کند بدون اینکه به ساختارهای اتحادیه اروپا بپیوندد. این انعطاف‌پذیری برای مقابله با چالش‌های امنیتی فوری و در عین حال مدیریت محدودیت‌های نهادی است. این امر به افزایش پویایی همکاری ها کمک می‌کند و در مقطع فعلی برای اروپا و بریتانیا بنظر کلیدی و مهم است .
علاوه بر آن، امنیت اوکراین یک ستون مرکزی در پیمان دفاعی احتمالی بریتانیا و اتحادیه اروپا است. جنگ روسیه، هم بریتانیا و هم اتحادیه اروپا را به ارائه کمک‌های نظامی و مالی قابل توجه به اوکراین ترغیب کرده است. اتحادیه اروپا از تسهیلات صلح اروپا برای تأمین مالی کمک‌های نظامی استفاده کرده است، در حالی که بریتانیا سلاح و آموزش را به پرسنل اوکراینی ارائه داده است. مشارکت جدید به دنبال ساده‌سازی این تلاش‌ها و اطمینان از حمایت هماهنگ برای رفع نیازهای دفاعی اوکراین است. این تمرکز نه تنها به تهدیدات فوری پاسخ می‌دهد، بلکه بازدارندگی اروپا را تقویت می‌کند و هماهنگی را به دشمنان مانند روسیه نشان می‌دهد. با اولویت‌بندی اوکراین، بریتانیا و اتحادیه اروپا به دنبال تثبیت امنیت قاره و مقابله با بی‌ثباتی ژئوپلیتیکی گسترده‌تر هستند.
در کنار آن EDTIB برای تقویت صنعت دفاعی اروپا و کاهش وابستگی به تأمین‌کنندگان آمریکایی حیاتی است. برنامه وام 150 میلیارد یورویی اتحادیه اروپا برای تقویت EDTIB، کشورهای غیر اتحادیه اروپا مانند بریتانیا را مستثنی می‌کند، مگر اینکه یک مشارکت امنیتی امضا کنند. توافق مه 2025 می‌تواند به شرکت‌های بریتانیایی اجازه دهد تا با استفاده از صنعت دفاعی پیشرفته بریتانیا مشارکت کنند. به‌روزرسانی توافقاتی مانند یادداشت تفاهم 2000 برای تعریف نقش بریتانیا ضروری است تا منافع متقابل در خرید و تحقیقات مشترک تضمین شود. این ادغام برای یک محیط دفاعی اروپایی منسجم ضروری است، هرچند برخی کشورهای اتحادیه هم‌چنان نسبت به برگزیت و پیامدهای آن هنوز محتاط هستند اما بنظر می‌رسد که همه طرفین به دنبال اعتماد سازی و یافتن راه‌حل‌های مشترک هستند تا بتوانند موانع را برطرف کنند .
همچنین، بریتانیا با چالش پیچیده‌ای در توازن «رابطه ویژه» خود با ایالات متحده و ایجاد پیوند استراتژیک جدید با اتحادیه اروپا روبرو است. از لحاظ تاریخی، بریتانیا از طریق ناتو به ایالات متحده تکیه کرده است، اما عدم قطعیت‌ها درباره تعهد ایالات متحده در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ، بریتانیا را به سمت روابط نزدیک‌تر با اتحادیه اروپا سوق داده است. بریتانیا باید به واشنگتن اطمینان دهد که همکاری‌اش با اتحادیه اروپا مکمل اتحاد فراآتلانتیک است و نه رقیب آن، در حالی که به بروکسل تعهد خود به امنیت اروپا را نشان دهد. این دیپلماسی ظریف نیازمند ارتباط روشن برای همسو کردن منافع همه طرف‌ها است و بریتانیا به دنبال آن است که خود را محور این روند نشان دهد تا بتواند نقش توازن دهنده خود را حفظ کند .
در نهایت پیمان دفاعی بریتانیا و اتحادیه اروپا نشان‌دهنده تغییر محوری در روندهای امنیتی اروپا است که با عدم قطعیت‌ها در تعهد ایالات متحده و ضرورت فوری حمایت از اوکراین هدایت می‌شود. بریتانیا به دنبال کاهش هزینه‌های دفاعی خود و در عین حال حفظ نفوذ جهانی‌اش است و برای تقویت روابط دوجانبه و چندجانبه تلاش می‌کند. اینکه آیا این استراتژی موفق خواهد بود یا خیر، نامشخص است، زیرا به غلبه بر موانع نهادی و هدایت پیچیدگی‌های ژئوپلیتیکی بستگی دارد.
امین مهدوی
Towards a UK-EU Security Pact | Centre for European Reform
EU, UK agree defense partnership as prelude to tighter cooperation
Channelling security: A new era for EU-UK defence cooperation | ECFR
Towards a UK-EU Security Pact | Centre for European Reform
EU, UK agree defense partnership as prelude to tighter cooperation
Channelling security: A new era for EU-UK defence cooperation | ECFR
نظر
ارسال نظر برای این مطلب