در ۲۰ مه ۲۰۲۵، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، به طور رسمی از راه‌اندازی یک پروژه بلندپروازانه جدید با نام گنبد طلایی خبر داد؛ سیستمی چندلایه برای دفاع موشکی آمریکا که هدف آن مقابله با طیف گسترده‌ای از تهدیدات هوایی شامل موشک‌های بالستیک، کروز، هایپرسونیک و موشک‌های مستقر در فضا است. این پروژه نوآورانه با بودجه اولیه ۲۵ میلیارد دلار و برآورد کل هزینه‌ای بالغ بر ۱۷۵ میلیارد دلار تا پایان دوره ریاست‌جمهوری ترامپ در سال ۲۰۲۹، نویدبخش تحولی بزرگ در حوزه امنیت هوایی و بازتعریف روابط امنیتی و دیپلماتیک در منطقه آمریکای شمالی و حتی میتواند زمینه‌ساز تغییرات در ژئوپلیتک جهانی باشد .
گنبد طلایی به عنوان یک سیستم دفاع موشکی جامع طراحی شده است که فناوری‌های پیشرفته را برای محافظت از ایالات متحده در برابر طیف گسترده‌ای از تهدیدات هوایی ادغام می‌کند. برخلاف سیستم‌های موجود مانند دفاع میانی زمینی (GMD) یا سیستم دفاع موشکی بالستیک آگیس که بر انواع خاصی از موشک‌ها تمرکز دارند، گنبد طلایی هدفش ارائه یک سپر دفاعی چندلایه و قوی است. اجزای کلیدی این پروژه عبارتند از:
• حسگرهای مبتنی بر فضا: این حسگرها هشدار زودهنگام و قابلیت ردیابی موشک‌های ورودی را فراهم می‌کنند و پاسخ سریع را ممکن می‌سازند.
• رهگیرهای پیشرفته: طراحی‌شده برای خنثی کردن تهدیدات در مراحل مختلف پرواز، از مرحله تقویت تا مرحله نهایی.
• سیستم‌های زمینی: تقویت دفاع‌های موجود برای ایجاد یک شبکه منسجم.
• قابلیت‌های جنگ سایبری و الکترونیکی: محافظت از سیستم در برابر اختلالات احتمالی .
این پروژه توسط ژنرال مایکل گوتلین، معاون رئیس عملیات فضایی در نیروی فضایی ایالات متحده، رهبری می‌شود که تخصص او در فناوری‌های مبتنی بر فضا، برای موفقیت پروژه مهم است .رئیس‌جمهور ترامپ گنبد طلایی را به عنوان یک «سیستم پیشرفته» توصیف کرده که قادر به رهگیری موشک‌های پرتاب‌شده از هر نقطه، از جمله فضا، است و بر نقش آن در حفاظت از سرزمین مادری تأکید کرده است . جدول زمانی بلندپروازانه قابلیت عملیاتی کامل تا سال (۲۰۲۹) نیازمند پیشرفت‌های تکنولوژیک قابل توجه و تعهد مالی عظیمی است تا این پروژه بتواند به سرانجام مد نظر برسد.
یکی از جنبه‌های مهم گنبد طلایی، ابراز علاقه کانادا برای مشارکت در این پروژه است، علی‌رغم تنش‌های دیپلماتیک اخیر با ایالات متحده. دفتر نخست‌وزیر مارک کارنی تأیید کرده است که مذاکرات در حال انجام است تا همکاری برای پیوستن به این پروژه را بررسی کنند، که به‌طور بالقوه فرماندهی دفاع هوافضای آمریکای شمالی (NORAD) را تقویت کرده و قابلیت‌های دفاعی کانادا را با ایالات متحده همسو می‌کند . این تمایل به همکاری نشان‌دهنده شناخت مشترک از اهمیت امنیت هوایی در عصر تهدیدات موشکی پیشرفته است.
به‌طور همزمان، کانادا در حال بازبینی تعهد خود به برنامه جنگنده F-35 است و گزینه‌های اروپایی را به عنوان بخشی از بازتعریف گسترده‌تر استراتژی امنیتی خود در نظر می‌گیرد. این بازبینی میتواند بر قابلیت همکاری با سیستم‌های آمریکایی تأثیر بگذارد، به‌ویژه اگر کانادا هواپیماهای غیرآمریکایی را انتخاب کند، که ممکن است عملیات مشترک تحت چارچوب گنبد طلایی را پیچیده کند. با این حال، چشم‌انداز همکاری در این پروژه دفاع موشکی نشان می‌دهد که هر دو کشور منافع امنیتی مشترک را بر اختلافات دوجانبه اولویت می‌دهند، که میتواند روابط ایالات متحده و کانادا را در بلندمدت تقویت می‌کند.
علاوه بر آن گنبد طلایی بخش کلیدی استراتژی ایالات متحده برای مهار قابلیت‌های موشکی رو به رشد چین و روسیه است. بر اساس ارزیابی آژانس اطلاعات دفاعی، چین حدود ۴۰۰ موشک بالستیک قاره‌پیما (ICBM) دارد، روسیه ۳۵۰ موشک دارد و هر دو کشور در حال توسعه سیستم‌هایی برای بهره‌برداری از شکاف‌های دفاعی ایالات متحده هستند.گنبد طلایی با هدف مقابله با این تهدیدات از طریق فناوری‌های پیشرفته مبتنی بر فضا و رهگیرها است.
با این حال، اثربخشی این پروژه مورد بحث است. نزدیکی روسیه به مرزهای ایالات متحده، به‌ویژه در قطب شمال، به این معنی است که موشک‌های آن می‌توانند در عرض چند دقیقه به خاک ایالات متحده برسند، که توانایی سیستم برای ارائه حفاظت جامع را به چالش می‌کشد. منتقدان، از جمله سناتور جک رید، بودجه این پروژه را «هزینه بی‌حساب» و بدون برنامه‌ای دقیق توصیف کرده و نگرانی‌هایی درباره امکان‌پذیری و هزینه‌های ناخواسته آن مطرح کرده اند هم چنین برخی کارشناسان استدلال می‌کنند که گنبد طلایی ممکن است رقابت‌های تسلیحاتی جهانی را تشدید کند، به‌ویژه با چین، که این پروژه را به عنوان گامی به سوی نظامی‌سازی فضا دانسته و معتقد است این دست رفتارها میتواند به افزایش تنش در سطح جهانی بیانجامد.
در پایان باید گفت، اگرچه پروژه گنبد طلایی در راستای سیاست‌های آمریکا برای مهار چین و روسیه قرار دارد، اما اثربخشی آن همچنان محل تردید است. با توجه به نزدیکی جغرافیایی روسیه به مرزهای آمریکا و توانایی‌های پیشرفته موشکی این کشور، این پروژه به تنهایی نمی‌تواند امنیت کامل را تضمین کند. برخی منتقدان معتقدند گنبد طلایی بیشتر شبیه یک نمایش تبلیغاتی است تا یک استراتژی جامع امنیت ملی، که هدف آن بیشتر نمایش قدرت است تا رفع تمامی آسیب‌پذیری‌ها.
با این وجود، گنبد طلایی گامی مهم در تحول تفکر دفاع موشکی است که با ادغام دارایی‌های فضایی و زمینی به مقابله با تهدیدات مدرن می‌پردازد. موفقیت آن به پیشرفت‌های فناوری، همکاری بین‌المللی و ارزیابی واقع‌بینانه ریسک‌های ژئوپلیتیکی بستگی دارد. آمریکا با ورود به این پروژه پرهزینه، باید تعادل میان بلندپروازی و واقع‌گرایی را حفظ کند تا آینده امنیتی آمریکای شمالی را تضمین نماید و در کنار آن فشارهای افزایش هزینه‌ای برای این پروژه که بر عهده مالیات دهندگان آمریکایی است را مدیریت کند.
محمد اسماعیل‌خانیان
نظر
ارسال نظر برای این مطلب